Eiger a sprawa polska – Cz. 3

Podczas przechodzenia jednego z pól lodowych
(fot. www.jkw.pl)

Drugiego dnia trudności wzrosły. Bardzo niebezpieczne okazały się liczne trawersy, które znajdowały się pod ostrzałem lawin kamiennych. Ten dzień tak wspomina Danuta Gellner (Wach) (Zielone Łąki Alpiglen, Taternik 4/1973):

Trudności duże, ale to nie one stanowią główny problem: wciąż brak jest szczelin. Zielonkawy lód wyrównał spękania ściany, wyszlifował ją, jak lustro. Raki w takim terenie nie chcą się trzymać.

Robię ostrożnie kilka kroków, wciąż jest tak samo – dopiero śruba poprawia mi samopoczucie. Nad głową ciemnieje skalny mur, musimy pod nim przetrawersować. Stoimy ze Stenią na stanowisku, Wanda kilka metrów nad nami skubie lód czekanem. Przesuwam w palcach luz liny i nagle zamieram: w dłoni trzymam żyłę przeciętą niemal na dwoje.

– Stenia, lina przecięta!
– Kiedy to się stało?
– Chyba na trawersie, tam tak leciały kamienie!

Miny nam rzedną, znów się pojawia zwątpienie. Drżącymi palcami wiążemy przecięte sploty.

– Luuz – krzyczy Wanda – luz!

Trzeciego dnia, po pokonaniu ostatnich skalnych trudności, nadszedł czas na przejście długich pól lodowych, które dzięki dobremu sprzętowi udało się w większości pokonać bez rąbania stopni. Kolejny biwak jest najtrudniejszy z dotychczasowych. Daje o sobie znać zmęczenie, przemoczone ubrania i odmrożone stopy, na które skarży się zwłaszcza Rutkiewicz.

Stefania Egierszdorf i Danuta Gellner (Wach) na ostatnich metrach północnego filara Eigeru
(fot. Wanda Rutkiewicz/www.jkw.pl)

Około południa czwartego dnia wspinaczki zespół po pokonaniu kilku wyciągów w terenie mikstowym, miejscami bardzo kruchym i ryzykownym i po przejściu ostatniego fragmentu grani Mittelegi stanął na szczycie Eigeru. Przejście Polek było nie tylko pierwszym (w dodatku kobiecym) powtórzeniem Drogi Hiebelera i towarzyszy, ale też pierwszym przejściem północnej ściany Eigeru w zespole czysto kobiecym.

Wanda Rutkiewicz i Danuta Gellner (Wach)
na wierzchołku Eigeru
(fot. www.jkw.pl)

• 1974 (próba – wypadek) Droga Klasyczna

Rok później, w sierpniu 1974 roku ma miejsce próba przejścia Drogi Klasycznej. Dwójka Władysław L. Woźniak i Wojciech Dzik weszli w ścianę 14 sierpnia i dolny, łatwiejszy fragment ściany pokonali dość szybko. Po południu, z uwagi na niebezpieczeństwo lawin kamiennych, Polacy zmienili trochę drogę przejścia Drugiego Pola Lodowego. W takt spadających kamieni poruszali się szybko, rezygnując z zakładania i tak wątpliwej jakości asekuracji. Około godz. 15 prowadzący Woźniak tuż przed ostrogą, na której zamierzał założyć stanowisko, obsunął się kilkadziesiąt metrów spadając poza obręb pola lodowego. Pomimo doznanej kontuzji nogi udało mu się podejść z pomocą liny do partnera i założyć na wyrąbanej platformie biwak. Wieczorem Polacy zostali dostrzeżeni przez patrolowy helikopter i następnego dnia zostali ewakuowani ze ściany przez ratowników. Na szczęście wszystko skończyło się szczęśliwie.

• 1977 (próba) Droga Hiebelera

W marcu 1977 roku została podjęta próba przejścia Drogi Hiebelera na północnym filarze przez zespól Jerzy Łabęcki, Zbigniew Dudrak, Marek Głogoczowski i Bogdan Strzelski. Niestety z powodu załamania pogody podjęto decyzję o wycofaniu się ze ściany.

Drugie polskie przejście Drogi Klasycznej na Eigerze stało się celem warszawskiego zespołu Janusz Skrzyszowski i Jacek Tafel. W ramach obozu KW Warszawa próbowali oni, wykorzystując krótkie okno pogodowe, przejść jako drugi polski zespół drogę pierwszych zdobywców. Pomimo pechowego posłania na dół jednego z plecaków z jedzeniem i gotowaniem, zespół kontynuował wspinaczkę.

Gdy znajdują się ponad Rampą, zaczyna padać śnieg. W dodatku bez zgubionego schematu zespół nie może odnaleźć wejścia w Trawers Bogów. To wszystko sprawia, że postanawiają się wycofać. Nie jest to łatwe, ponieważ wycofy znad Rampy uważane były za bardzo problematyczne, jeśli nie niemożliwe. Dwójka zjechała w linii Direttissimy Harlina i szczęśliwie dotarła do okna kolejki, którym wydostała się ze ściany.

• 1978 (próba) Droga Hiebelera

Zimą 1978 roku miała miejsce kolejna polska próba przejścia Drogi Hiebelera. W dniach 12-16 marca zespół Aleksander Lwow, Jerzy Zając i Bernard Wilkosz-Erdtracht weszli w drogę, ale duże opady śniegu uniemożliwiały im wspinaczkę filarem. Doszło do tego, że po kolejnym załamaniu pogody w nocy z 15 na 16 marca oczekiwali poprawy pozwalającej już nie tyle na kontynuowanie wspinaczki, ile na wycofanie się ze ściany. Dopiero 16 marca śnieg przestał padać i możliwe stało się wytrawersowanie do Drogi Laupera, a następnie zejście nią ze ściany. Zespół spędził na filarze w sumie pięć dni, z czego tylko dwa się wspinając.

• 1978 (zrobiona) Droga Klasyczna

W lutym 1978 roku celem zespołu PZA w składzie Andrzej Czok, Walenty Fiut, Janusz Skorek i Jan Wolf była Direttissima Harlina. Już na miejscu od przypadkowo spotkanych pod ścianą Francuzów dowiedzieli się, że od kilku dni poręczują oni w ośmioosobowym zespole drogę, będącą pierwotnym celem Polaków. Zdecydowano zmienić cel na Drogę Klasyczną, która do tej pory miała około sześciu przejść zimowych, z czego najszybsze trwało 5 dni.

Polacy weszli w ścianę 1 marca i po pokonaniu kompletnie zalodzonej Trudnej Rysy dotarli do Trawersu Hinterstoissera, którego przejście okazało się ryzykowne. Trawers był pokryty warstwą niemal pionowego firnu i słabego lodu, przykryte były też liny poręczowe, które latem bardzo ułatwiają przejście tego odcinka. Biwak wypadł na Pierwszym Polu Lodowym. Następnego dnia wyjątkowo trudne okazało się przejście z Pierwszego na Drugie Pole Lodowe. Drugi biwak wypadł w miejscu Biwaku Śmierci. Trzeci dzień to przejście Trzeciego Pola Lodowego i siedmiu wyciągów w Rampie, po której Polacy zdołali dojść do początku Trawersu Bogów. Tu, na maleńkich wyrąbanych w lodzie platforemkach założyli kolejny biwak.

Czwarty dzień wspinaczki tak opisuje Janusz Skorek (Zimowy Obóz Pod Eigerem; Taternik 2/1978):

4 marca pokonaliśmy najpierw Trawers Bogów (4 wyciągi w stromym i twardym lodzie, przykrywającym kruche skałki), a następnie tzw. Pająka – dość łatwe pole lodowe o nachyleniu 45°. W południe rozpoczęliśmy forsowanie Rys Wyjściowych (9 wyciągów V). Skałę cały czas przykrywała warstwa naciekowego lodu. W czasie, gdy pokonywaliśmy ostatni komin, nastąpiło załamanie pogody połączone z opadem śniegu. Momentalnie całą ścianą zaczęły schodzić lawiny pyłowe. O godz. 18 doszliśmy do podszczytowych pól lodowych, które przeszliśmy już w świetle latarek czołowych.

Następnego dnia, po przejściu łatwej grani, wspinacze osiągnęli wierzchołek Eigeru. Było to najszybsze na ówczesne czasy przejście zimowe Drogi Klasycznej i dopiero drugie polskie przejście tej klasycznej linii. Warunki zastane w ścianie były bardzo ciężkie – na całej drodze Polacy znaleźli zaledwie 30 metrów skały wolnej od lodu lub śniegu.

• 1979 (próby) Droga Hiebelera

Zimą 1979 roku miały miejsce trzy polskie próby na Drodze Hiebelera – wszystkie nieudane z powodu złej pogody.

• 1980 (zrobiona) Droga Hiebelera i Droga Klasyczna

W styczniu 1980 roku pod Eigerem pojawił się zespół w składzie Zbigniew Dudrak, Tadeusz Preyzner, Bogdan Strzelski i Jerzy Zając biorący udział w obozie centralnym PZA. W dniach 8-16 lutego jako jeden zespół wspinali się w linii wcześniejszych prób zespołu czechosłowackiego z zamiarem wytyczenia nowej drogi. Jednak z uwagi na pokrywającą całą ścianę szadź i po zdaniu sobie sprawy z tego, że w takich warunkach na ukończenie drogi nie starczy im czasu, wycofali się na dół. Po kilku dniach nastąpiła poprawa pogody i Polacy zdecydowali już w dwóch odrębnych zespołach zaatakować jeszcze raz ścianę. Zespół Dudrak-Preyzner postanowili przejść Drogę Klasyczną, natomiast zespół Strzelski-Zając wybrał Drogę Hiebelera, która wciąż nie miała polskiego przejścia zimowego.

Droga Klasyczna
Zespół warszawski rozpoczął wspinaczkę 19 lutego. Tego dnia dotarł pod Rote Fluh i przeszedł Trudną Rysę. Warunki w ścianie odbiegały od idealnych – twardy, czarny lód i wszechobecna szadź. Wieczorem 21 lutego przyszło załamanie pogody i z góry na miejsce biwaku waliły cały czas pyłówki. Następnego dnia pomimo tego, że pogoda się nie poprawiła, zespół osiągnął Żelazko, ale cały ich sprzęt biwakowy był kompletnie przemoczony i zalodzony. Cały dzień (23 lutego) zespół spędza na biwaku. W nocy dociera do nich zespół belgijsko-holenderski, który do tej pory podążał za Polakami. Po kolejnych dwóch dniach wspinaczki oba zespoły wspólnie dokończyły drogę i 26 lutego stanęły na wierzchołku Eigeru. Zimowe warunki na Eigerze wyjątkowo dały się wspinaczom we znaki – próby nie wytrzymał posiadany sprzęt; pękały śruby lodowe, pękł młotek lodowy a nowe włoskie raki Preyznera rozginały się.

Droga Hiebelera
Natomiast północny filar Eigeru określony przez Hiebelera, jako „najdłuższa droga lodowa Alp” stał się celem zespołu Bogdan Strzelski i Jerzy Zając. W ścianę weszli 18 lutego, pokonując pierwszego dnia łatwiejsze, dolne partie filara. Drugiego dnia dzięki robieniu 80 metrowych wyciągów posuwali się szybko do przodu. Bogdan Strzelski tak opisuje trzeci dzień wspinaczki:

20 lutego dotarliśmy pod prożek oddzielający nas od drugiego zachodu. Tu zaczynają się kolejne trawersy, tym razem w lewo. Minęliśmy miejsce najwyższego biwaku z 1977 roku, próg broniący dostępu do pól lodowych pokonując własnym wariantem, wiodącym rynnami – zimą wypełnionymi lodem. Pod koniec dnia, wspinając się już po ciemku, osiągnęliśmy początek 600 metrowych pól lodowych. Biwak założyliśmy w miejscu, gdzie nasz filar wrasta w pola ostrą grańką śnieżną.

Czwartego dnia wspinaczki wspinacze osiągnęli kopułę i pola podszczytowe, mijając po drodze grube pręty żelazne, zastanawiając się skąd one się tam wzięły. Polami podszczytowymi schodziły coraz częstsze lawiny pyłowe i stało się jasne, że nie da się ich pokonać do końca. Zespół zszedł więc trochę niżej i znalazł platformę biwakową. Załamanie pogody trwało całą noc, dzień i koleją noc. Szóstego dnia w ścianie rozpogodziło się, jednak z uwagi na ryzyko odmrożeń i obawę, że kolejny biwak może je dodatkowo pogłębić obaj zdecydowali się skorzystać z pomocy patrolowego helikoptera i szybko znaleźć się na dole. Pomimo tego, że szczyt nie został osiągnięty, to pierwsze zimowe przejście północnego filara Eigeru stało się faktem.

• 1991 (przejście) Droga Klasyczna

Musiało minąć 11 lat, zanim zimą 1991 roku w ramach obozu centralnego PZA kolejnego przejścia północnej ściany Drogą Klasyczną dokonali Arkadiusz Gąsienica Józkowy i Jan Tybor (24-26 luty 1991).

Wspinaczkę rozpoczęli nocą 24 lutego wchodząc w ścianę po świeżych śladach, które jak się później okazało nie prowadziły Drogą Klasyczną tylko były śladami amerykańskiego solisty Jeffa Lowe, który tego samego dnia wszedł przed Polakami w ścianę z zamiarem wytyczenia nowej drogi – nazwanej później Metanoia. Polacy zorientowali się, że podążają złą drogą, ale powrót na właściwą kosztował ich dwa wyciągi o trudnościach V+. Na Trawersie Hinterstoissera nie korzystali ze stałych lin, co uznali za zbyt duże ryzyko. Drugie Pole Lodowe z 30 centymetrową, niezwiązaną warstwą śniegu było przedsmakiem tego, co ma do zaoferowania północna ściana. Po noclegu w miejscu Biwaku Śmierci, następnego dnia postanowili kontynuować wspinaczkę jednym ciągiem już do szczytu. Po wspięciu się Rampą, w skale pokrytej luźnym śniegiem za V+ A0, dotarli do Trawersu Bogów. Arek tak opisywał pokonanie Trawersu (Północna Ściana Eigeru, Taternik 1/1991):

Na tym odcinku odczuliśmy, co to znaczy kiepska asekuracja w północnej ścianie Eigeru. Około 120 metrów trawersu trzeba było pokonać korzystając z trzech zaledwie punktów asekuracyjnych i to raczej tych typu „psychicznego”. Jednak ostatnie 30 metrów Trawersu Bogów miało kilka starych haków, co przyjęliśmy z wielką ulgą.

Noc zastała ich podczas przejścia Pająka, ale z uwagi na brak pewności, co do utrzymania się pogody, kontynuowali wspinaczkę nocą. Najtrudniejszym fragmentem całej drogi okazały się Rysy Wyjściowe – około 150 metrów bardzo trudnej wspinaczki w skale zalodzonej, kruchej i na domiar złego pokrytej niezwiązanym śniegiem. O 9.30 następnego dnia osiągnęli wierzchołek Eigeru.

• 1993 (przejście) Droga Klasyczna

Zimą 1993 roku zespół w składzie Janusz Gołąb, Wojtek Gumula i Stanisław Piecuch przeszli w 23 godziny Drogę Klasyczną. W ścianę weszli 22 stycznia o pierwszej w nocy i przeszli dolną część ściany na żywca (znali ją z próby, mającej miejsce dwa dni wcześniej). Pogoda była idealna i wydawało się, że wytrzyma do końca. Jednak podczas pokonywania Trzeciego Pola Lodowego zaczął sypać śnieg, a po osiągnięciu Biwaku Cortiego szalała już prawdziwa burza. Już po przejściu trudności zaczął wiać tak silny wiatr, że konieczne stało się założenie biwaku zaledwie 50 metrów pod szczytem. Po noclegu w jamach śnieżnych, następnego dnia rano rozpoczęli drogę zejściową, która zajęła im trzy godziny.

• 1994 (próba) pierwsze zimowe Direttissimy Piola-Ghillini

W rok później, zimą 1994 roku pod Eigerem pojawił się Dream Team – Jacek Fluder, Janusz Gołąb i Stanisław Piecuch wspomagani przez Wojtka Gumulę. Celem tego doborowego zespołu było pierwsze zimowe przejście Direttissimy Piola-Ghillini (6b A4). Pomimo kilku wcześniejszych prób zimowych droga ta ciągle pozostawała bez zimowego przejścia. Zespół wszedł w ścianę wykorzystując okno pogodowe, podczas którego nie padał śnieg (na podejściu sięgał on do pasa). Podczas pięciu dni w ścianie nie zdołano, ze względu na padający śnieg i warunki w ścianie (dolne płyty za VI+ przysypane warstwą niezwiązanego śniegu), podejść do monolitu Rote Fluh. Wspinacze zniechęceni panującymi w ścianie warunkami wycofali się zjazdami do okna kolejki na Jungfraujoch.

• 1994 (próba) Droga Klasyczna

W tym samym roku w maju pod ścianą pojawił się poznański zespół Maciej Przebitkowski, Mariusz Machciński i Krzysztof Weiss z zamiarem przejścia Drogi Klasycznej. W ścianę weszli 3 maja Weiss i Przebitkowski, którzy po osiągnięciu Trawersu Hintersoissera zawrócili z powodu pogarszającej się pogody. Zjechali Trudną Rysą i wycofali się ze ściany. Niestety dłuższe pogorszenie pogody nie pozwoliło na kolejną próbę.

• 2001 (zrobiona) Direttisima Piola-Ghilini

W sierpniu 2001 roku Janusz Gołąb wraz z Grzegorzem Skorkiem przeszli na północnej ścianie Direttissimę Piola-Ghilini (6b, A4 ABO inf.). Jest to najtrudniejsza z przebytych przez Polaków dróg w Alpach i dopiero czwarte lub piąte przejście samej drogi. Polacy wspinali się na lekko, a cała akcja trwała 41 godzin (31 godzin efektywnie), co przy dotychczasowym czasie przejścia tej drogi, oscylującym w granicach 5 dni, było również jej najszybszym przejściem.

• 2005 (zrobiona) Droga Kneza

W dniu 31 sierpnia 2005 roku poznański zespół Maciej Przebitkowski i Maciej Sokołowski dokonali prawdopodobnie pierwszego polskiego przejścia Drogi Kneza z 1982 roku, znajdującej się w prawej części ściany. Dwa dni wcześniej ten sam zespół wytyczył własne warianty (VI, TD, 300m) w prawej części północnej ściany do połączenia z Drogą Kneza. Oryginalna wycena drogi Słoweńca wynosząca IV+, zdaniem naszych wspinaczy powinna oscylować w granicach VI. W ich opinii droga jest krucha i nie zapewnia odpowiedniej asekuracji.

• 2006 (próba) Droga Klasyczna

Zimą 2006 roku pod północną ścianą Eigeru pojawił się zespół Maciek Ciesielski i Jakub Radziejowski. Ich celem było przejście Drogi Klasycznej z 1938 roku. Zalegający na płytach „cukier” skutecznie spowalniał wspinaczkę zespołu. Efektem tego było mozolne przebijanie się przez teren, który przy dobrych warunkach pokonuje się z bez asekuracji w kilkanaście minut. Nie widząc szans na poprawę warunków, zespół wycofał się ze ściany.

• 2007 (próba) Droga Klasyczna

Latem 2007 roku próbę przejścia Drogi Klasycznej podjęła czwórka wspinaczy: Marcin Szczotka, Marcin Księżak, Tomasz Kohler i Alfred Sosgórnik. Warunki, jakie napotkali w ścianie – głównie brak lodu, daleko odbiegały od idealnych. Skomplikowany przebieg drogi i kruszyzna spowodowały, że poruszali się zbyt wolno, aby zrobić drogę w zamierzonym czasie. Przez 10 godzin wspinaczki urobili zaledwie 15 wyciągów (główne w trawersach). Z tego powodu wycofali się zjazdami ze ściany.

Na 60 metrowym wyciągu udawało się założyć jeden dobry przelot
(fot. Alfred Sosgórnik/www.wspinaczka.info)

Jeden z wielu trawersów (fot. Marcin Księżak/www.wspinaczka.info)

***

Powyższe zestawienie przejść Polaków na północnej ścianie Eigeru pokazuje wyraźnie, że nasz wkład w historię eksploracji tej ściany nie jest zbyt znaczący. Z jedną nową drogą i dziesięcioma przejściami ściany nie możemy się równać z innymi nacjami, choćby Czechami czy Słowakami, którzy na swoim koncie mają pięć nowych dróg. Polskie zespoły najczęściej powtarzały Drogę Klasyczną (1961 r., pierwsze przejście polskie) – w sumie pięciokrotnie, z czego cztery razy zimą. Dwukrotnie (raz zimą) atakowali Drogę Hiebelera (w tym pierwsze wejście kobiece). Po jednym przejściu miały Droga Kneza i Direttissima Piola-Ghilini. Ta ostatnia pozostaje wciąż naszym najlepszym przejściem na ścianie.

Eiger wciąż ma bardzo dużo do zaoferowania wspinaczom. Co prawda pogarszające się w skutek ocieplenia warunki w ścianie sprawiają, że część dróg stała się niebezpieczna, to jednak pozostaje cała prawa strona ściany, która jest obiektywnie bezpieczniejsza i oferuje wiele czysto skalnych dróg o sporych trudnościach. Wypada mieć nadzieję, że polscy wspinacze będą częściej, niż dotychczas odwiedzać tę jedną z najbardziej znanych ścian na świecie.

***

Poprzednie artykuły o Eigerze:

Historia Eigeru – ściana północna. Cz.1

Drogi północnej ściany Eigeru – Cz. 2

Eiger nie tylko wspinaczkowo. Podsumowanie – Cz. 4